حجیت ظن خاصحجیت ظن خاص، صحّت استناد به ظنّ خاص در استنباط حکم شرعی است. ۱ - تعریفحجیت ظن خاص، مقابل حجیت ظن مطلق و به معنای قابلیت و صحت استناد به ظن خاص، در استنباط احکام شرعی است. ۲ - نظر مشهور اصولیونمشهور اصولی‌های متاخر، به انفتاح حکمی معتقدند؛ یعنی بر این باورند که نسبت به بیشتر احکام شرعی، باب علم به روی ما بسته است، ولی باب علمی، یعنی ظن خاص (ظنی که دلیل قطعی بر حجیت آن از جانب شارع اقامه شده است، مانند: ظواهر قرآن و خبر واحد) به روی ما باز است و به همین خاطر می‌توانیم بیشتر احکام را از طریق علمی (ظن معتبر) به دست آوریم و نیازی به بحث از حجیت ظن مطلق نداریم. ۳ - نکتهدرباره حجیت امارات ظنی (ظنون خاص)، دو مبنا وجود دارد: ۱. گروهی معتقدند امارات ظنی، بر فرض انسداد باب علم، حجیت دارد، اما بر فرض انفتاح باب علم، وظیفه مکلفان فقط رجوع به علم و تحصیل قطع است؛ ۲. مشهور علمای شیعه و سنی اعتقاد دارند ظن خاص در صورت انفتاح باب علم نیز حجت است، که این گروه خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: ا) گروهی که حجیت امارات را از باب طریقیت و کاشفیت می‌دانند؛ ب) گروهی که حجیت امارات را از باب سببیت می‌دانند. [۱]
تلخیص الاصول، ملکی، حبیب الله، ص۱۶۰.
[۳]
شرح رسائل، محمدی، علی، ص۱۷۱.
[۴]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ص۳۲.
[۶]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۷.
[۹]
تحریر المعالم، مشکینی، علی، ص۱۵۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۰۴، برگرفته از مقاله «حجیت ظن خاص». |